ΜΥΘΟΣ

Μύθος, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική έννοια της λέξης, σημαίνει Λόγος, Ομιλία, Διηγήση. Με το πέρασμα του χρόνου απέκτησε ένα ευρύτερο φάσμα σημασιών καικαταλήγει να σημαίνει την πλαστή διήγηση, δημιούργημα της φαντασίας. Αρχικά λοιπόν ο Μύθος είναι ένας Λόγος, μια Διήγηση που μεταδίδεται από στόμα σε στόμα.Μύθους συναντούμε σε όλους τους λαούς της γης και φαίνεται ότι αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Η μυθική ιστορία συνήθως είναι μία ιερή ιστορία, που διαδραματίζεται σε ένα χωρο-χρόνο πέρα από την κοινή ανθρώπινη εμπειρία. Οι μελετητές της μυθολογίας, ωστόσο, δίνουν μια διαφορετική εξήγηση. Ο μύθος είναι ένα ιδιαίτερο είδος ιστορίας, που προσπαθεί να ερμηνεύσει κάποιες όψεις του κόσμου που μας περιβάλλει. Κάποιοι άλλοι προβάλλουν την άποψη πως οι μύθοι είναι ιστορίες για θεούς και άλλες υπερφυσικές υπάρξεις., θεωρούν πως ο μύθος είναι συχνά αφήγηση της ανθρώπινης προέλευσης ή της δημιουργίας του κόσμου και την ίδια στιγμή μια ιερή εξιστόρηση. Άλλοι ισχυρίζονται πως χρειάζεται γλωσσολογική ανάλυση του μύθου. Για τον Φρόιντ ο μύθος είναι όνειρα που πηγάζουν από τον ασυνείδητο νου. Για τον Τζόζεφ Κάμπελ ο μύθος προσανατολίζει τον άνθρωπο προς τις μεταφυσικές διαστάσεις της ύπαρξης, ερμηνεύει την προέλευση του σύμπαντος, ζωντανεύει τις κοινωνικές αξίες και ταυτόχρονα απευθύνεται στα έσχατα βάθη της ψυχής. Ο Τζέιμς Φρέιζερ με τη σειρά του αντιμετωπίζει το μύθο ως προεπιστημονική προσπάθεια από μέρους του ανθρώπου να ερμηνεύσει το φυσικό του περιβάλλον. Ο Μαλινόβσκι μάλλον συμφωνεί με τούτη την άποψη και θεωρεί μάλιστα ότι είναι η επιστήμη των πρωτόγονων κοινωνιών. Για τον Ντιρκάιμ ο μύθος είναι το κλειδί για τη διάκριση ανάμεσα στο ιερό και το βέβηλο, ή ανίερο.

Άσχετα, λοιπόν, αν ο μύθος εμφανίζεται με τη μορφή της ιερής εξιστόρησης, του παραμυθιού ή του θρύλου, πάντα ο κεντρικός πυρήνας του συνίσταται από βασικές αλήθειες. Καταρχήν είναι μια προσπάθεια ερμηνείας του κόσμου, των δυνάμεων που ελέγχουν τον κόσμο και της σχέσης που έχουν τα ανθρώπινα πλάσματα με αυτές τις δυνάμεις. Ακόμη και αν δεν αναγνωρίζεται από τους επιστήμονες ιστορικούς, σε πολλές περιπτώσεις είναι πιθανώς καταγραφή -με τη μορφή του θρύλου- πρώιμων ιστορικών γεγονότων με συγκεκριμένες χωροχρονικές αναφορές.

Σε όλο τον κόσμο, σε όλες τις εποχές, και κάτω από οποιεσδήποτε περιστάσεις οι μύθοι των ανθρώπων υπήρξαν η ζωντανή έμπνευση για όλες τις δραστηριότητες του νου, των συγκινήσεων και του σώματος. Πολύ περισσότερο κάτι τέτοιο είναι αληθινό για τους Έλληνες, έναν λαό με γόνιμη μυθοπλαστική φαντασία. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο μύθος είναι ένα μυστικό άνοιγμα, μέσα από το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να ρίξει μια φευγαλέα κοσμολογική ματιά στις ανεξάντλητες ενέργειες του σύμπαντος και στον τρόπο με τον οποίο αυτές οι ενέργειες μεταβάλλονται, μετουσιώνονται σε πολιτισμό.

ΕΙΔΗ ΜΥΘΩΝ

Μέσα στο απέραντο πεδίο των μύθων σε παγκόσμιο επίπεδο περιληπτικά μπορούμε να πούμε ότι συναντούμε τα εξής είδη:

Κοσμογονικοί-Κοσμολογικοί Μύθοι

Είναι οι μύθοι που αναφέρονται στη Δημιουργία και τη φύση του κόσμου. Σχεδόν κάθε λαός έχει στην παράδοσή του τέτοιους μύθους. Βαβυλώνιοι και Ιράνιοι, Ινδοί και Νοτιο- αμερικάνικοι λαοί έχουν πολύ σημαντικές τέτοιες μυθικές αφηγήσεις - Κοσμογονίες. Η Αιγυπτιακή και η αρχαία ελληνική είναι από τις πιο γνωστές, καθώς και αυτή της Βίβλου, που απ' ότι φαίνεται είναι αντίγραφο από παλιότερες Κοσμογονίες.

Εσχατολογικοί Μύθοι

Βρίσκονται στο αντίθετο άκρο από τους κοσμογονικούς μύθους. Αναφέρονται στο τέλος του κόσμου, ο οποίος σύμφωνα με την παγκόσμια μυθολογία, όπως είχε μία αρχή, θα έχει και ένα τέλος. Είναι πολύ γνωστοί αρκετοί μύθοι που μιλούν για το τέλος του κόσμου από φωτιά ή από κατακλυσμό ή σε μια τελική μάχη. Ας θυμηθούμε την περίφημη " ημέρα του Ρακναρόκ ", την ημέρα της τελικής μάχης των θεών με τους προαιώνιους εχθρούς τους, τους γίγαντες στη Γερμανική μυθολογία, η οποία ενέπνευσε τον Βάγκνερ.

Ταυτόχρονα όμως υπάρχει και η αντίληψη για ένα νέο κόσμο, που θ' αναδυθεί μετά το τέλος του παλιού κόσμου.

Θεογονικοί Μύθοι

Αυτοί οι μύθοι αναφέρονται στην καταγωγή των θεών, τους αγώνες και τις διαδοχές μεταξύ τους. Η Θεογονία του Ησιόδου είναι ένα κοντινό παράδειγμα σε μάς, αλλά υπάρχουν Θεογονίες με περίπλοκα γενεαλογικά δέντρα για όλες τις θεότητες των διαφόρων πάνθεων.

Μύθοι πολιτιστικών ηρώων και σωτηριολογικοί

Είναι οι μύθοι που αναφέρονται σε πρώτους "ευρέτες", οι οποίοι φέρνουν στους ανθρώπους τα μέσα για ν' αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής. Βοηθούν την ανθρώπινη δημιουργία και την ολοκλήρωση του κόσμου. Ο Προμηθέας, με την προσφορά της φωτιάς στον άνθρωπο, είναι ένας από τους πρωταγωνιστές αυτών των μύθων.

Μύθοι χρόνου και αιωνιότητας

Η παρατήρηση του ουρανού, η κίνηση των ουρανίων σωμάτων και η σχέση του κοσμικού χρόνου με το γήινο χρόνο είναι το θέμα αυτών των μύθων. Πραγματεύονται ακόμη την ηλικία του κόσμου και τη διαδοχή των διάφορων κόσμων. Η Ινδία, με τις χρονολογίες των Βραχμάνων κατέχει τα πρωτεία της χρονολόγησης, αλλά και άλλοι λαοί αναφέρονται στους προηγούμενους και τους μελλοντικούς κόσμους.

Μύθοι πρόνοιας και πεπρωμένου

Η Μοίρα και η Ανάγκη είναι ανώτερες και από τους θεούς; Ο άνθρωπος τι μπορεί να γνωρίζει για τη μοίρα του; Επηρεάζεται από τα άστρα; Η Θεία πρόνοια μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο; Σε όλα αυτά και παρόμοια ερωτήματα απαντούν αυτοί οι μύθοι.

Μύθοι ανανέωσης και αναγέννησης

Αντίθετα με τη σημερινή δική μας πίστη στο γραμμικό χρόνο, ο κυκλικός χρόνο επικρατεί σ' αυτούς τους μύθους και στο μύθο γενικά. Τα πάντα στο σύμπαν αναγεννούνται και ανανεώνονται κυκλικά. Οι εποχές είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ολοι οι πολιτισμοί βασίζονται στην επανάληψη των κύκλων.

Μύθοι που αναφέρονται σε Ιδρυτές Θρησκειών (και ασκητές- αγίους)

Ο μύθος είναι αναπόσπαστο στοιχείο μέσα στη ζωή των Ιδρυτών των διάφορων θρησκειών. Ακόμη και στους πολύ κοντινούς σε μάς, όπως ο Χριστός, ο Βούδας, ο Μωάμεθ το μυθικό στοιχείο επικρατεί σε μεγάλο βαθμό στα γεγονότα της καταγωγής, της γέννησης, της ζωής και του θανάτου τους. Το ίδιο συναντούμε το μύθο στους βίους αγίων και ασκητών.

Μύθοι Βασιλιάδων

Οι μεγάλοι βασιλιάδες της ιστορίας παρόμοια με τους εκπολιτιστές ήρωες είναι το επίκεντρο κύκλων με μύθους. Μύθοι προέλευσης δυναστειών, γενεαλογίες και ηρωικά κατορθώματα περιλαμβάνονται σε κύκλους μύθων με θέμα βασιλιάδες. Βέβαια και η αντίληψη για τη βασιλεία -αντίθετα με σήμερα- ήταν διαφορετική στις παραδοσιακές κοινωνίες που διατήρησαν τέτοιους μύθους.

Αιτιολογικοί Μύθοι (Αίτια)

Πάρα πολλά φαινόμενα φυσικά, ακόμη και κοινωνικά, περιβάλλουν τον άνθρωπο και οι αιτιολογικοί μύθοι αναφέρονται στην αιτία, την αρχή, το ξεκίνημα ή την εξήγησή τους. Αμέτρητοι τέτοιοι μύθοι βρίσκονται εγκατεσπαρμένοι ανάμεσα στους λαούς όλου του κόσμου. Ακόμη, αυτοί οι μύθοι αναφέρονται στο πώς ξεκίνησαν πολλά λατρευτικά έθιμα.

Ιστορικοί Μύθοι

Είναι οι μύθοι που αναφέρονται στην ανθρώπινη ιστορία. Βρίσκουμε σ' αυτούς πολέμους και εκστρατείες, που έγιναν σε πανάρχαιους χρόνους. Το ιστορικό στοιχείο μέσα σ' αυτούς τους μύθους είναι σίγουρο, αν και δύσκολο ν' αποδειχθεί. Ο Τρωικός πόλεμος είναι μία τέτοια περίπτωση. Ολοι οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα έπη του Ομήρου ήταν απλά και μόνο φανταστική μυθική ποίηση, μέχρι που οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην Ελλάδα και την Τροία απέδειξαν την ύπαρξη του Ομηρικού κόσμου.

Ενα τμήμα των ιστορικών μύθων αποτελούν οι Ιδρυτικοί Μύθοι. Σ' αυτούς αναφέρονται οι "οικιστές" των διάφορων πόλεων. Αυτοί δηλ. που κάποτε ίδρυσαν μια πόλη. Κάθε πόλη ιδιαίτερα στην Ελλάδα είχε τον ιδρυτικό μύθο της και το μυθικό κτίστη, οικιστή-ήρωά της.

Ολα αυτά τα είδη μύθων επικρατούν μέσα στις παραδόσεις όλων των λαών του κόσμου. Θα μπορούσε κανείς ν' αναφέρει και άλλα είδη και τυπολογίες, όμως αυτά είναι τα βασικότερα.

Ακόμη, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι πλάι στο μύθο βαδίζουν και διάφορες αλληγορίες, παραβολές, θρύλοι και παραμύθια. " Η αλληγορία (από το άλλο και αγορεύω, ομιλία που υπονοεί κάτι άλλο από αυτό που λέγεται) υποδηλώνει μια ευρύτερη χρήση ενός παραπλανητικού και έμμεσου (πλάγιου) τρόπου έκφρασης.

Η παραβολή (από το παρά και βάλλω, θέτω πλάι) υποδηλώνει μία παράθεση που συγκρίνει και αντιπαραθέτει αυτή την ιστορία με εκείνη την ιδέα." Συνήθως έχει διδακτικό, ηθικό χαρακτήρα.

Οι θρύλοι είναι αφηγήσεις που προσαρμόζουν μυθικά και φανταστικά στοιχεία στις περιπέτειες ενός ιστορικού προσώπου. Για πολλά σημαντικά ιστορικά πρόσωπα -κυρίως πολεμιστές- μετά το θάνατό τους εξυφαίνονται πάρα πολλοί θρύλοι στα μέρη που πέρασαν και έκαμαν κατορθώματα και μάχες.

Τα παραμύθια, ένα άλλο παγκόσμιο φαινόμενο, είναι ένας τρόπος προσαρμογής των μύθων για την παιδική συνείδηση. " Τι είναι ένα παραμυθι; Δεν είναι ένα ψέμα που αντιλέγει στην αλήθεια, αλλά μία αλήθεια, μια ψυχολογική πραγματικότητα, που μέσα από σύμβολα και αλληγορίες προσαρμόζεται στο συνειδησιακό επίπεδο του παιδιού.

Η αρχαία ελληνική μυθολογία

Η αρχαία ελληνική μυθολογία εξακολουθεί να προσελκύει το ενδιαφέρον του παγκόσμιου αναγνωστικού κοινού. Το φαινόμενο ερμηνεύεται εύκολα, αφού η επίδρασή της στην παγκόσμια, και κυρίως στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία, ζωγραφική, πλαστική και μουσική, ήταν στο παρελθόν και εξακολουθεί να είναι στο παρόν απέραντη. Πολλοί σύγχρονοι παγκόσμιου κύρους, λογοτέχνες, ζωγράφοι, γλύπτες και συνθέτες εμπνέονται ή αντλούν τα θέματά τους από την αστείρευτη πηγή και τον αθάνατο κόσμο των αρχαίων ελληνικών μύθων. Χωρίς αμφιβολία η αρχαία Ελληνική Μυθολογία είναι ένα πνευματικό αγαθό με υπερχρονική και ακατάλυτη αξία. Διασκεδάζει και διδάσκει, συμβάλλει έτσι στην πνευματική συγκρότηση του ανθρώπου κάθε εποχής. Επίσης, παίζει τεράστιο ρόλο στο έπος, την τραγωδία, τη χορική και λυρική ποίηση και γενικά στην αρχαία Ελληνική Λογοτεχνία καθώς και στις εικαστικές τέχνες.

ΜΥΘΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ

ΘΗΒΑΪΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Η δυναστεία των Λαβδακιδών

Ο µύθος ξεκινάει µε το Λάιο , το βασιλιά των Θηβών , ο οποίος έλαβε χρησµό από το µαντείο των Δελφών , ότι το παιδί που θα αποκτήσει θα σκοτώσει τον ίδιο και θα παντρευτεί τη γυναίκα του , την Ιοκάστη. Όταν το παιδί γεννήθηκε οι γονείς του φοβήθηκαν την εκπλήρωση του χρησµού και, αφού τρύπησαν τους αστραγάλους των ποδιών του , τον παρέδωσαν σ’ ένα βασιλικό βοσκό να τον πετάξει στον Κιθαιρώνα .Αυτός επειδή λυπήθηκε να πετάξει το παιδί , το έδωσε σ’ ένα Κορίνθιο ποιµένα  οοποίος θεώρησε σωστό να το φέρει στο βασιλιά της Κορίνθου, Πόλυβο. Ο Πόλυβος µε χαρά δέχτηκε το παιδί, επειδή δεν είχε δικό του, και το ονόµασε Οιδίποδα, από τα οιδήµατα (πληγές) στα πόδια του.

Όταν, άντρα πια, σ’ ένα συµπόσιο κάποιοι προσβάλλουν τον Οιδίποδα λέγοντάς του ότι είναι νόθος , αυτός πάει στο µαντείο των Δελφών για να ζητήσει πληροφορίες σχετικά µε την καταγωγή του . Όταν µαθαίνει ότι είναιµοιραίο να σκοτώσει τον πατέρα του και να παντρευτεί τη µητέρα του κατευθύνεται προς τη Βοιωτία ,στην προσπάθειά του να αποφύγει την πατρίδα του την Κόρινθο και συνεπώς την εκπλήρωση του χρησµού. Στο δρόµο όµως, σ΄ ένα τρίστρατο συναντά και σκοτώνει τον πατέρα του, Λάιο. Στη συνέχεια πηγαίνει στη Θήβα και αφού λύνει το αίνιγµα της Σφίγγας παντρεύεται – χωρίς να το γνωρίζει- τη µητέρα του Ιοκάστη και γίνεται βασιλιάς της Θήβας. Ο Οιδίποδας αποκτά τέσσερα παιδιά µαζί της, τον Ετεοκλή, τον Πολυνείκη, την Αντιγόνη, και την Ισµήνη και ζουν ευτυχισµένοι µέχρι που ένας λοιµός έρχεται στην πόλη. Από αυτό το σηµείο ξεκινάει το δράµα του Οιδίποδα το οποίο ανακαλύπτεται µέσα από την προσπάθεια του να σώσει την πόλη από το λοιµό .Μετά από πολλές συναισθηµατικές µεταπτώσεις και καταστάσεις που οδηγούν τον Οιδίποδα στην ύβρη, οδηγείται στην πλήρη συνειδητοποίηση της πραγµατικότητας που συνιστά την κορύφωση της τραγικότητάς του .Η εξιλέωση για τους θεατές και για τον ίδιο έρχεται µέσα από την αυτό-τύφλωση του Οιδίποδα και την αυτοεξορία του στην Αθήνα, όπου και στην περιοχή του Κολωνού επιτελείται η ανάληψη του στους ουρανούς . Απ’ την άλλη η γυναίκα και µητέρα του, Ιοκάστη, βρίσκει τραγικό θάνατο αφού, µην αντέχοντας τις ενοχές, αυτοκτονεί. Στη Θήβα ο θρόνος µένει κενός µε τα δύο αδέλφια Ετεοκλή και Πολυνείκη να αντιµάχονται για τη θέση του βασιλιά . Ο σφετερισµός της εξουσίας από τον αδελφό του, αναγκάζει τον Πολυνείκη να στραφεί προς τον Άδραστο , βασιλιά του Άργους και να ζητήσει τη συµµαχία του . Ο Άδραστος συµφωνεί και οργανώνεται η εκστρατεία του Πολυνείκη εναντίον του αδερφού του, Ετεοκλή. Σε σύγκρουση που γίνεται σε µία από τις επτά πύλες των Θηβών τα δύο αδέρφια αλληλοεξοντώνονται. Έτσι στον κενό θρόνο ανεβαίνει ο Κρέοντας , ο αδερφός της Ιοκάστης , ο οποίος ασκεί µε αυταρχικό τρόπο την εξουσία. Αυτός βγάζει εντολή ο Ετεοκλής, που υπερασπίστηκε την πατρίδα, να θαφτεί µε όλες τις καθιερωµένες τιµές , ενώ ο Πολυνείκης, που εκστράτευσε εναντίον της, να µείνει άταφος. Η απόφαση αυτή εξοργίζει την Αντιγόνη, που αγέρωχη από τη φύση της, αποφασίζει να παρακάµψει την εντολή του Κρέοντα και να θάψει τον αδερφό της, Πολυνείκη . Η αδερφή της, η Ισµήνη, συµφωνεί µαζί της αλλά δεν την ακολουθεί και την αφήνει µόνη της σ’ αυτό το δύσκολο και επικίνδυνο έργο της που έχει αναλάβει . Η Αντιγόνη συλλαµβάνεται την ώρα της ταφής από τους στρατιώτες και οδηγείται στον Κρέοντα, ο οποίος και τη θάβει ζωντανή σ΄ έναν υπόγειο τάφο. Τότε εκείνη παίρνει ένα σεντόνι και κρεµιέται . Όταν τη βλέπει νεκρή ο Αίµονας, γιος του Κρέοντα και µνηστήρας της Αντιγόνης, βγάζει το σπαθί του και αυτοκτονεί . Μαζί µε αυτόν αυτοκτονεί και η µητέρα του, Ευρυδίκη ( γυναίκα του Κρέοντα). Eξίσου τραγική ήταν και η µοίρα της αδελφής της Αντιγόνης , της µικρής Ισµήνης . Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Θήβας , ο Τυδέας , ο πιο άγριος από τους πολεµιστές του στρατού των Αργείων , πέτυχε την κοπέλα

µέσα στο ναό της Αθηνάς , µαζί µε τον αγαπηµένο της ,τον Περικλύµενο . Ο Περικλύµενος το έβαλε στα πόδια και κατόρθωσε να γλιτώσει , η Ισµήνη όµως έπεσε στα χέρια του Τυδέα , ο οποίος την έσφαξε . Λένε ότι τον Τυδέα τον οδήγησε στον τόπο που βρισκόταν το ζευγάρι , η ίδια η Αθηνά , είτε γιατί είχε οργιστεί από την ερωτική συνάντηση των δύο νέων µέσα στο ναό της , είτε από µίσος για τον Περικλύµενο , που ήταν γιος του Ποσειδώνα , του αιώνιου αντιπάλου της . Με τον οίκο των Λαβδακιδών ασχολούνται επίσης οι τραγωδίες Αντιγόνη, Οιδίπους Τύραννος και Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή.

ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ

Κοσμογονία είναι η μυθολογική εκδοχή δημιουργίας του κόσμου. Επειδή ο άνθρωπος στους προϊστορικούς χρόνους δεν μπορούσε να ερμηνεύσει λογικά τα φυσικά φαινόμενα και αδυνατούσε να εξηγήσει τα μυστήρια του σύμπαντος, έδωσε συγκεκριμένη μορφή σε όλες τις αόρατες δυνάμεις που του προξενούσαν έκπληξη και φόβο. Υπάρχουν πολλοί αρχαίοι ελληνικοί μύθοι που αναφέρονται στην αρχή της δημιουργίας. Την αρχική, σκοτεινή και χωρίς συγκεκριμένη υπόσταση κατάσταση διαδέχονται αυτογέννητες οντότητες όπως είναι ο Αέρας, η Νύχτα, το Χάος, η Γη. Αυτές οι οντότητες δίνουν ζωή στους πρώτους θεούς. Από τη Γη γεννήθηκε ο Ουρανός, τα Όρη και ο Πόντος, αλλά και οι Τιτάνες και οι Τιτανίδες , που ήταν τα παιδιά της Γης και του Ουρανού: ο Ωκεανός, ο Κρόνος, η Ρέα, καθώς και οι Κύκλωπες και οι Εκατόγχειρες. Με το πέρασμα του χρόνου όμως αυτοί οι θεοί παραμερίζονται από άλλους νεότερους θεούς. Φυσικά, αυτό δε γίνεται χωρίς σύγκρουση ανάμεσα στους παλιούς και στους νέους θεούς που τελικά επικρατούν. Η Τιτανομαχία απηχεί αυτή τη σύγκρουση : τα παιδιά του Κρόνου- που στο μεταξύ βασίλευε στον κόσμο ανθρώπων και θεών, τρώγοντας ακόμα και τα παιδιά του- τάχθηκαν στο πλευρό του γενναίου αδελφού τους ,του Δία- του μόνου παιδιού του Κρόνου και της Ρέας που γλίτωσε από τον πατέρα του- ενάντια στον άδικο πατέρα τους και άρχισε ένας πόλεμος μεταξύ παλιών και νέων θεών , που οδήγησε στην επικράτηση των νέων. Οι Τιτάνες που βοήθησαν τον Κρόνο τιμωρήθηκαν : ρίχθηκαν στα Τάρταρα , όπου τους φρουρούν οι Εκατόγχειρες, ώστε να μην ξαναδούν ποτέ το φως του ήλιου. Μαζί τους τιμωρήθηκε και ο Άτλαντας, που καταδικάστηκε να στηρίζει αιώνια στους ώμους του τον ουρανό και τη γη μαζί. Αλλά ακόμα και μετά τη νίκη του Δία και των υπόλοιπων θεών, η κατάσταση δεν ηρέμησε. Ο Δίας χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τους Γίγαντες- πελώρια όντα με ανθρώπινη μορφή, σώμα που κατέληγε σε ουρά δράκοντα και φίδια στα μαλλιά και στα γένια-που του επιτέθηκαν ξαφνικά μετατρέποντας τον κόσμο σε κόλαση: νησιά βούλιαζαν, ποτάμια άλλαζαν πορεία. Για να νικήσουν οι θεοί ,χρειάστηκε να πάρουν με το μέρος τους ένα θνητό που όμως ήταν και γιος του Δία: τον Ηρακλή. Χάρη σε αυτόν σύντομα από τους εκατό Γίγαντες δεν είχε απομείνει ούτε ένας. Όλα τα παραπάνω αποτελούν τη Θεογονία και στηρίζονται στην ερμηνεία της δημιουργίας του κόσμου , που έδωσε ο αρχαίος ποιητής Ησίοδος. Πολύ σημαντικό κεφάλαιο της κοσμογονίας αποτελεί και η ανθρωπογονία, η δημιουργία του ανθρώπινου γένους. Σύμφωνα με τον Ησίοδο , τα ανθρώπινα γένη ήταν πέντε και πλάστηκαν από τους θεούς το καθένα μετά την εξαφάνιση του προηγούμενου. Το πρώτο ανθρώπινο γένος ήταν το χρυσό, που έζησε την εποχή της βασιλείας του Κρόνου. Οι άνθρωποι ήταν ευτυχισμένοι χωρίς πόνο και θλίψη. Αυτοί έγιναν φύλακες και σωτήρες των ανθρώπων. Το επόμενο ήταν το αργυρό, οι άνθρωποι ήταν άμυαλοι και δεν τιμούσαν όπως έπρεπε τους θεούς , γι’ αυτό και ο Δίας , που κυβερνούσε, τους εξαφάνισε και έπλασε το τρίτο γένος, το χάλκινο. Μαζί με αυτό εμφανίστηκε η βία. Το τέταρτο γένος ήταν το ηρωικό. Απαρτιζόταν από τους ημίθεους που πολέμησαν κάτω από τα τείχη της Θήβας, από όσους ταξίδεψαν στην Τροία. Οι ήρωες αυτοί ζουν αιώνια στα Νησιά των Μακάρων, ένα ευλογημένο τόπο, όπου ο ήλιος λάμπει μέρα νύχτα. Το τελευταίο γένος είναι το σιδερένιο, που βασανίζεται από έγνοιες και πίκρες. Εκτός από την παραπάνω εκδοχή, υπάρχει και αυτή του μύθου του κατακλυσμού : ο Δίας θυμωμένος από την κακία των ανθρώπων, αποφάσισε να προκαλέσει ένα φοβερό κατακλυσμό , για να τους εξαφανίσει. Ο Προμηθέας όμως προειδοποίησε το γιο του Δευκαλίωνα, ο οποίος κατασκεύασε μια κιβωτό και έτσι γλίτωσε και αυτός και η γυναίκα του ,η Πύρρα.

Μόλις η βροχή σταμάτησε και τα νερά αποτραβήχτηκαν, το ζευγάρι έκανε θυσία στο Δία και αυτός ικανοποιημένος τους είπε να του ζητήσουν ό,τι θέλουν και εκείνοι ζήτησαν ανθρώπους. Ακολουθώντας τις οδηγίες του Δία άρχισαν να ρίχνουν πέτρες πίσω τους χωρίς να κοιτούν. Όπου έπεφταν οι πέτρες του Δευκαλίωνα η γη έβγαζε  ολόκληρος λαός . Ο Δευκαλίων και η Πύρρα απέκτησαν και δικά τους παιδιά , από τα οποία κατάγονταν πολλοί επώνυμοι ήρωες. Τέλος, ένας μύθος λέει πως τα θνητά γένη τα έπλασαν οι θεοί μέσα στη γη από χώμα και φωτιά. Λίγο πριν τα φέρουν στο φως κάλεσαν τον Προμηθέα και τον Επιμηθέα, τους γιους του Τιτάνα Ιαπετού, και τους πρόσταξαν να τα στολίσουν και να τους μοιράσουν χαρίσματα. Ο Επιμηθέας ήθελε να κάνει μόνος του τη διανομή και ο αδελφός του δέχτηκε. Άρχισε πρώτα από τα ζώα στα οποία έδινε διάφορα χαρίσματα : ταχύτητα, φτερά, τρίχωμα κ.λ.π. Επειδή όμως δεν ήταν και πολύ σοφός ξεχάστηκε και όταν έφτασε στον άνθρωπο δεν είχε τίποτα να του δώσει. Εκείνη την ώρα ήρθε ο Προμηθέας και βρήκε όλα τα ζώα οπλισμένα και στολισμένα και μόνο τον άνθρωπο γυμνό και απροστάτευτο. Σκέφτηκε και πήρε την απόφασή του. Έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς , μαζί με όλες τις σχετικές τέχνες, για να μπορέσει ο άνθρωπος να επιβιώσει. Την πράξη του αυτή ο Προμηθέας την πλήρωσε πολύ ακριβά : καταδικάστηκε να δεθεί σε πάσσαλο στην κορυφή του Καύκασου. Κάθε μέρα ένας αετός ορμούσε επάνω του και του έτρωγε το συκώτι. Αυτό συνεχίστηκε, μέχρι που ο Ηρακλής τον έλυσε από τα δεσμά του.

ΑΡΓΟΛΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ   

Στο μυθικό αυτό κύκλο ανήκουν ήρωες πολύ γνωστοί από τη μυθολογία όπως είναι ο Ηρακλής , ο Περσέας , πρόγονος του Ηρακλή ,ο Ατρέας και ο μύθος με τον Θυέστη, ο Αγαμέμνονας, ο γιος του Ορέστης, ο Μενέλαος και άλλοι. Καθώς βέβαια ο Ηρακλής έδρασε και στη Θήβα , αλλά ταυτόχρονα υπήρξε και ήρωας και άλλων περιοχών έξω από τα ελληνικά όρια, δεν μπορούμε να μιλήσουμε αυστηρά για ένα συγκεκριμένο τοπικό μυθολογικό κύκλο. Επειδή όμως οι απόγονοί του και οι πρόγονοί του έδρασαν κυρίως στην Πελοπόννησο, θα τον θεωρήσουμε και ως ιδρυτή αυτού του κύκλου. Έτσι εδώ ανήκουν οι δώδεκα άθλοι του, ο μύθος του Περσέα και της Ανδρομέδας, των Γοργόνων και της Μέδουσας που ήταν μία από αυτές, του Πήγασου, του φτερωτού αλόγου, του Βελλεροφόντη, της Χίμαιρας, του Σίσυφου, του Πέλοπα και έμμεσα του Θησέα που ήταν απόγονός του. Με τον κύκλο αυτό συνδέονται στενά δύο άλλοι κύκλοι : ο Θηβαϊκός και ο Τρωικός.

ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Περιλαμβάνει τους μύθους τους σχετικούς με τον Ιάσονα και την Αργοναυτική εκστρατεία. Η αργοναυτική εκστρατεία , το ταξίδι προς την Κολχίδα, για να πάρει ο Ιάσονας το χρυσόμαλλο δέρας, καθώς είναι και η ίδια μύθος συνδέεται με μία σειρά συγγενικών μύθων : το μύθο του Πελία, του Φρίξου και της Έλλης, των Διόσκουρων, των εκστρατειών του Ηρακλή, του Φινέα, του Ιάσονα και της Μήδειας, ενώ σε αυτό τον κύκλο συναντάμε τις Σειρήνες, την Κίρκη, τις Συμπληγάδες Πέτρες, το νησί των Φαιάκων -που εντάσσονται και στον Τρωικό κύκλο , ως μέρος των περιπετειών του Οδυσσέα, καθώς επιστρέφει από την Τροία- το μυθικό Τάλο, το χάλκινο γίγαντα της Κρήτης την εποχή του μυθικού βασιλιά Μίνωα..

ΤΡΩΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Περιλαμβάνει πολύ γνωστούς μύθους από τα ομηρικά έπη. Τροφοδότησε με πλούσιο υλικό την αρχαία τραγωδία. Σε αυτό τον κύκλο εντάσσονται οι μύθοι του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας, του Ορέστη, της Ιφιγένειας, της Ηλέκτρας ( παιδιά και τα τρία του Αγαμέμνονα ), της ωραίας Ελένης, το μήλο της έριδος, του Αχιλλέα, του Πηλέα, του Έκτορα, του Γλαύκου, του Αίαντα, των Αμαζόνων, του Φιλοκτήτη, του δούρειου ίππου, του Αινεία, της Κασσάνδρας, της Εκάβης, του Πρωτέα, καθώς και όλες οι περιπέτειες του Οδυσσέα ( μερικές αποτελούν επανάληψη των περιπετειών των αργοναυτών).